Vücut şekillendirme veya kilo vermek için cerrahi yöntemlere başvurmak, günümüzde birçok insanın aklında soru işaretleri uyandırıyor. Bazı kişiler, diyet ve egzersizle kurtulamadıkları bölgesel yağlardan şikâyetçi olurken, diğerleri ciddi sağlık sorunlarına yol açan obeziteyle mücadele ediyor. Bu iki farklı ihtiyaca yönelik iki ayrı cerrahi yöntem söz konusu: Liposuction (yağ aldırma) ve Obezite Cerrahisi (bariatrik cerrahi). Her ikisi de ameliyat olmasına rağmen, aslında amaçları ve uygulanma şekilleri oldukça farklı.
Liposuction ve Obezite Cerrahisi Amaç Olarak Nasıl Ayrılır?
Liposuction, esasen “vücut şekillendirme” amacıyla yapılan bir işlemdir. Burada hedef, diyet ve egzersize dirençli küçük ama can sıkıcı yağ birikimlerini temizlemektir. Örneğin kalçanızın yanlarında veya karnınızın belirli bir bölgesinde inatçı bir yağ dokusu olabilir. Bu sanki evin bir köşesinde kalmış ve inatla temizlenemeyen ufak bir leke gibi düşünülebilir. Liposuction, bu lekeyi silerek vücudun genel görünümünü daha pürüzsüz hale getirir. Ancak bu işlem, kökten bir kilo kaybı sağlamak veya ciddi sağlık sorunlarını çözmek için tasarlanmamıştır.
Öte yandan obezite cerrahisi, ağırlıklı olarak ileri derecede kilo fazlalığı olan veya obeziteyle ilişkili ciddi sağlık problemleri yaşayan kişilere uygulanır. Burada amaç sadece “birkaç kilo” vermek değildir; kalp-damar hastalıkları, tip 2 diyabet, uyku apnesi gibi yaşam kalitesini ve süresini tehdit eden durumları da hafifletmek veya ortadan kaldırmaktır. Yani liposuction “ufak rötuşlar” için kullanılıyorsa, obezite cerrahisi “temel tadilat” ya da “yeniden inşa” olarak özetlenebilir.
Kimler Liposuction İçin Uygun Adaydır?
Liposuction, genellikle ideal kilosuna yakın veya bu kilonun en fazla %20-30 üzerindeki kişilerde tercih edilir. Yani beden kitle indeksi (BKİ) 30’un altında, ancak belirli bölgelerde yağ birikimi olan bireyler için uygundur. Örnek vermek gerekirse, sağlıklı beslenmeye ve düzenli spora rağmen göbek çevresindeki veya basendeki yağlanmayı bir türlü yok edemiyorsanız, liposuction sizin için düşünülebilir.
Ayrıca iyi bir cilt elastikiyetine sahip olmak da önemlidir. Çünkü işlemle yağ alındıktan sonra, derinin kendini toparlaması beklenir. Esneklik düşükse ciltte dalgalanmalar veya sarkmalar görülebilir. Liposuction basit gibi görünse de cerrahi bir işlemdir ve herkes için uygun olmayabilir. Bu nedenle varsa kronik hastalıklar, kan pıhtılaşma sorunları veya şeker hastalığı gibi durumlar mutlaka değerlendirilmelidir.
Obezite Cerrahisi Hangi Durumlarda Uygulanır?
Obezite cerrahisi, beden kitle indeksi 40 ve üzeri olan veya BKİ 35’in üzerinde olup ciddi yandaş hastalık (tip 2 diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi vb.) taşıyan bireyler için planlanır. Çünkü bu kişiler için “diyet ve egzersizle kilo verilebilir” düzeyi çoktan aşılmıştır. Hastalar genellikle uzun süreli diyet girişimlerinden, egzersiz programlarından ya da ilaç tedavilerinden yeterli fayda görmemiş olur.
Bu noktada cerrahi yöntem mide hacmini küçültmek veya bağırsakların bir kısmını devre dışı bırakmak gibi müdahalelerle günlük kalori alımını düşürür. Obezite cerrahisi sadece kiloyu azaltmakla kalmaz, aynı zamanda tip 2 diyabetin gerilemesi, tansiyonun dengelenmesi ve yaşam kalitesinin yükselmesi gibi ek faydalar da sağlayabilir. Bu cerrahi müdahalelerin tümü, kalıcı ve köklü bir değişime kapı aralar; ancak ciddi hazırlık, yakın takip ve ömür boyu süren beslenme düzenlemeleri gerektirir.
İşlemler Nasıl Gerçekleştirilir?
Liposuction, hedeflenen bölgede küçük kesiler açılarak, yağların özel bir tüp (kanül) yardımıyla vakumlanması prensibine dayanır. Ameliyat esnasında bazen cildi uyuşturmak için lokal anestezi, bazen de daha geniş alanlar söz konusuysa genel anestezi tercih edilir. Kanül, yağ dokusunu nazikçe parçalayarak dışarı çeker. Yanak düzeltmesi gibi minik bölgelerden, karın veya basen gibi daha geniş alanlara kadar çeşitli uygulamalar mevcuttur. İşlem, evinizdeki inatçı toz birikimini güçlü bir elektrikli süpürge ile çekmek gibidir; direkt hedefe odaklanır ve çevreyi mümkün olduğunca korur.
Obezite cerrahisinde ise mide küçültülür veya bağırsakların bir bölümü devre dışı bırakılarak yediğiniz besinden daha az kalori emilimi sağlanır. Mideye tüp şeklini vermek (sleeve gastrektomi) veya bypass yöntemiyle bağırsaklarınızı yeniden yönlendirmek yaygın uygulamalardır. Bu sayede kişi hem daha çabuk doyar hem de vücuda giren kalori miktarı kısıtlanır. Böyle bakıldığında, bu yöntem “mutfağı komple yenilemek” gibidir; malzeme giriş-çıkışında kuralları baştan yazarsınız.
Liposuction ve Obezite Cerrahisi Sonrası Süreç ve İyileşme Nasıldır?
Liposuction sonrası genellikle birkaç günlük dinlenme süresi yeterlidir. Özellikle küçük alanlarda yapılan işlemlerde, bazen hasta aynı hafta içinde işine dönebilir. Elbette ameliyat bölgesinde şişlik ve morluklar birkaç hafta sürebilir, ancak bu durumda genellikle destekleyici korse gibi kıyafetler kullanılır. Özetle iyileşme süreci nispeten hızlıdır; ancak nihai sonucun ortaya çıkması için birkaç ay beklemek gerekebilir.
Obezite cerrahisinde ise hastanın ilk günler hastanede kalması sık rastlanan bir durumdur. Bu süreçte vücudun yeni düzene alışması, sıvı-elektrolit dengesinin korunması ve olası komplikasyonların takip edilmesi amaçlanır. İlk haftalarda sıvı, püre ve yumuşak gıdalara odaklanan bir diyet uygulanır. Ardından yavaş yavaş katı gıdalara geçilir. Tam iyileşme ve normal hayata dönüş çoğunlukla birkaç hafta alır. Ancak asıl “iyileşme”, yani tam adaptasyon aylar boyunca sürer. Örneğin yeni mide hacmine alışmak ve doğru beslenme alışkanlıklarını oturtmak ömür boyu devam eden bir süreçtir.
Uzun Vadede Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Liposuction yaptıranlar, yağ hücrelerinin cerrahi ile alınan bölgede sayıca azaldığını bilmelidir. Ancak bu o bölgede bir daha asla yağ birikimi olmayacağı anlamına gelmez. Sağlıksız beslenme veya hareketsiz bir yaşam tarzı sürdürülürse, vücut farklı bölgelerde yağ depolayabilir ya da alınan bölgede kalan yağ hücreleri hacimce artabilir. Bu nedenle düzenli egzersiz yapmak ve beslenme alışkanlıklarını korumak, liposuction sonrası sonuçların kalıcılığı için kritik önem taşır.
Obezite cerrahisi geçirenler içinse uzun vadede beslenme planına uymak, protein ağırlıklı gıdalar tüketmek, vitamin-mineral eksikliği olmaması için doktorun önerdiği destekleri almak çok önemlidir. Bu cerrahi, büyük bir araçtır ancak “sihirli değnek” değildir. Kilo korunması ve sağlık sorunlarının tekrarlamaması için diyetisyen ve psikolojik destek gibi çok boyutlu bir yaklaşımın sürdürülmesi gerekir. Üstelik bazı ameliyat tiplerinde, örneğin bypass sonrasında, demir, kalsiyum veya B12 gibi vitamin eksiklikleri yaşanabilir. Bu da düzenli kan testleri ve gerektiğinde ilaç takviyesi anlamına gelir.
Kararı Nasıl Vermeli?
Liposuction, “kilo verme ameliyatı” değildir; daha çok vücut konturunu inceltmek için kullanılır. Hafif kilolu olup belirli bölgelerdeki yağlanmadan şikâyet edenler için uygun bir seçenektir. Çarpıcı bir örnek vermek gerekirse, spor salonunda aylarca bacak ve kalça çalışmasına rağmen bir türlü istediği orantıya ulaşamayan birisi, liposuction ile daha kısa sürede hedefine yaklaşabilir.
Obezite cerrahisi ise yüksek kiloların yanı sıra tip 2 diyabet, hipertansiyon, eklem sorunları gibi obeziteyle ilişkili hastalıkları da hafifletmek veya tamamen çözmek amacı taşır. Kişi, diyet ve spora rağmen başarı elde edemiyorsa ya da kilo nedeniyle ciddi sağlık tehlikeleriyle karşı karşıyaysa bu ameliyatlar büyük faydalar sağlayabilir. Ancak riski de liposuctiona göre daha fazladır ve hasta hayat boyu yeni beslenme kurallarına uymak zorundadır.
Sonuç olarak her iki yöntem de kendi alanında etkili olabilir. Fakat karar verilmesi gereken en önemli nokta, kişinin öncelikli hedefi ve sağlık durumudur. Sadece birkaç bölgede inatçı yağ fazlalığı olan ancak genel anlamda sağlıklı ve ideal kilosuna yakın bireyler için liposuction mantıklı bir seçenek olabilir. Öte yandan obezite, hayat kalitesini ve süresini tehdit eder boyuta geldiyse; temel amaç sağlık sorunlarını çözerken kalıcı kilo kaybı sağlamaksa bariatrik cerrahi değerlendirilmelidir.
Her iki yöntemi de düşünenlerin, detaylı bir muayene ve tetkikten geçerek, kişiye özel risk değerlendirmesi yapılması önemlidir. Unutulmamalıdır ki doğru seçim yapıldığında cerrahi müdahaleler hayatınızı kolaylaştırabilir, özgüveninizi ve yaşam kalitenizi artırabilir. Ancak bu süreç “ameliyat olup kurtuldum” diyerek bitmez; sağlıklı beslenme ve düzenli hareketi yaşam tarzına dönüştürmek, sonuçların uzun ömürlü olmasını sağlar.
Dr. Toygar TOYDEMİR 1976 yılında doğdu. 1994 yılında Gaziantep Fen Lisesi’nden mezun oldu ve aynı yıl Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde tıp eğitimine başladı. Altı yıllık tıp eğitimini bitirdikten sonra 2001-2006 yılları arası Genel Cerrahi İhtisasını yapacağı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesine atandı. Erzurum Palandöken Devlet Hastanesinde mecburi hizmetini tamamladıktan sonra 2008-2009 yılları arası klinik şefliğini de üstlendiği Adana Asker Hastanesinde askerlik görevini tamamladı. Evli ve 2 çocuk babası olan Dr. Toygar Toydemir iyi derecede İngilizce ve orta derecede İtalyanca bilmektedir.
