Tüp mide (sleeve gastrektomi) ameliyatı günümüzün popüler kilo verme yöntemlerinden biridir. Bu operasyonda midenin önemli bir kısmı cerrahi olarak çıkarılarak, geriye daha dar ve uzun bir tüp şeklinde bir mide bırakılır. Amaç mide hacmini küçülterek daha az gıda tüketilmesini sağlamak ve böylece kilo kaybını desteklemektir. Ancak ameliyattan sonra, “Zamanla mide eski boyutuna döner mi veya genişler mi?” sorusu sıkça akla gelir. Midenin belirli bir esneme kapasitesi olduğunu düşünürsek bu merak oldukça doğaldır.
Tüp Mide Ameliyatından Sonra Mide Neden ve Nasıl Genişleyebilir?
İnsan midesi aslında elastik bir organdır. Yıllar boyu büyük porsiyonlarla beslendiğimizde ya da mideyi genişletecek alışkanlıklar edindiğimizde, mide duvarında bulunan kaslar ve esneme yeteneği devreye girer. Tıpkı bir balon gibi düşünülebilir: İlk üflediğinizde balon küçükken zorlanabilirsiniz, ancak içine hava girdikçe esneme kapasitesi artar. Tüp mide ameliyatı ile balonun (midenin) büyük bir kısmı çıkarılır ve nispeten daha küçük bir “balon” kalır. Yine de bu küçük balonun da zaman içerisinde kısmen genişlemesi söz konusu olabilir.
Cerrahi işlem sırasında mide tüpü oluşturulurken belli bir hacim hedeflenir. Bu hacim, kullanılan teknik, cerrahın tecrübesi, kullanılan ölçüm (bougie) boyutu ve kişinin anatomik özelliklerine göre değişebilir. Ameliyatın ardından iyileşme süreciyle birlikte yeni mide dokusu kendini toparlar. Gıda alımı arttıkça, mide duvarındaki kaslar esneyerek bir miktar uyum sağlar. Ancak bu hafif genişleme, sağlıklı yeme alışkanlıkları benimsendiği takdirde genellikle aşırı boyutlara ulaşmaz.
Bu Genişleme Normal mi?
Operasyon sonrasında midenin hafif bir şekilde genişlemesi beklenen ve normal kabul edilen bir süreçtir. Buna fizyolojik mide genişlemesi denir ve %25 e kadar bir genişleme normal kabul edilir. Çünkü vücudun kendini onarma ve uyum sağlama mekanizmaları devrededir. Bu durumda porsiyonların bir miktar artması veya operasyonun ilk aylarına göre daha normal gıda alımına ulaşılması olağandır.
Endişe uyandırabilecek kısım, kontrolsüz ve sürekli aşırı yeme sonucunda midenin beklenenden fazla genişlemesidir. Eğer kişi ameliyat sonrası dönemde ufak porsiyonlar yerine eski beslenme alışkanlıklarına yakın bir şekilde fazla miktarlarda yemek yemeye devam ederse, midenin genişleme süreci hızlanabilir. Bu da ameliyatın uzun vadeli başarısını tehlikeye sokabilir.
Aşırı Genişlemenin Belirtileri Nelerdir?
Tüp mide sonrası aşırı genişleme, kişi büyük porsiyonları rahatça tüketmeye başladığında fark edilebilir. Ameliyatın ilk dönemlerinde ufak porsiyonlarla doygunluk hissedilirken, zamanla porsiyonlar gözle görülür biçimde artıyorsa bu mide hacminin büyüdüğüne işaret edebilir. Ayrıca aşağıdaki durumlar da dikkat edilmesi gereken işaretlerdir:
Tüp mide ameliyatının en önemli amacı kalıcı ve sağlıklı kilo kaybıdır. Eğer beklenmedik şekilde kilo alımı veya verilemeyen kilolar söz konusuysa midenin genişlemesi olasılık dahilindedir. Ameliyat sonrası hızlı yemek yeme, yüksek kalorili besinlere yönelme, sık atıştırma veya büyük porsiyonlarla doygunluğa ulaşma isteği devam ediyorsa zamanla mide genişlemesi kaçınılmaz olabilir. Ameliyatın ilk dönemlerinde hızlı veya fazla yendiğinde rahatsızlık, kusma veya mide bulantısı gibi durumlar sık görülür. Ancak ilerleyen süreçte midenin genişlemesiyle birlikte aynı miktarda yemek eskisi kadar rahatsız etmez hale gelebilir.
Beslenme Davranışları ve Genişlemeyi Önleme Yolları Nelerdir?
Midenizin ameliyattan sonra sağlıklı ve hedeflenen boyutlarda kalması, büyük ölçüde yeme davranışlarınıza bağlıdır. Doğru alışkanlıklar edinerek hem kilo kaybını sürdürebilir hem de mide genişlemesini en aza indirebilirsiniz.
- Porsiyon Kontrolü: Tüp mide ameliyatından sonra öğünlerinizin miktarını doktorunuzun veya diyetisyeninizin önerileri doğrultusunda planlamak önemlidir. Küçük tabaklar kullanmak, lokmaları iyi çiğneyerek yavaş yemek, yemekten önce ve sonra yeterli süre beklemek gibi basit yöntemler porsiyon kontrolü açısından çok etkilidir.
- Yeterli Protein Alımı: Ameliyat sonrası dönemde protein tüketimi kas kütlesini korumada ve uzun süreli tokluk sağlamada kritik rol oynar. Tavuk, balık, yumurta, yağsız süt ürünleri veya bitkisel kaynaklı proteinleri (örneğin baklagiller) dengeli bir şekilde tüketmek, ani açlık ataklarını önleyerek mideyi gereksiz yere doldurmanızı engeller.
- Sıvı Tüketimi Düzenlemesi: Öğünlerle birlikte aşırı sıvı alımı, midenin hızlıca genişlemesine ve doygunluk hissinin gecikmesine neden olabilir. Sıvıları öğünlerden ayrı zamanlarda yudum yudum almak; gazlı içeceklerden, çok şekerli meyve sularından ve aşırı kafeinli içeceklerden mümkün olduğunca uzak durmak sindirim sistemini rahatlatır.
- Mindful Eating (Bilinçli Yeme) Uygulamaları: Yavaş yeme, her lokmayı en az 20-30 kez çiğneme, yeme esnasında dikkat dağıtan unsurlardan (telefon, televizyon gibi) uzak durma gibi davranışlar tokluk hissini daha net almanıza yardımcı olur. Bu sayede fazla yeme eğiliminden kaçınılabilir.
- Planlı ve Düzenli Beslenme: Uzun süre aç kalıp aniden büyük porsiyonlara yüklenmek yerine, gün içinde 2-3 saat aralıklarla daha küçük ve dengeli öğünler tüketmek hem kan şekeri dengesini korur hem de mideyi gereksiz yere zorlamaz.
Tüp Mide Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Etmeliyim?
Ameliyattan sonraki süreçte sağlıklı kilo verme ve bunu koruma aşaması, en az operasyonun kendisi kadar önemli bir dönemdir. Aşağıdaki noktalara dikkat edildiğinde mide genişlemesi riski önemli ölçüde azalır ve kilo kontrolü kolaylaşır:
- Düzenli Takip Randevuları: Uzun vadede başarılı sonuçlar için sağlık ekibiyle iletişimde kalmak, düzenli randevulara gitmek ve gerekli testleri yaptırmak faydalıdır.
- Fiziksel Aktivite: Ameliyat sonrasında yürüyüş, yüzme veya hafif egzersizlerle başlamak bedeni harekete geçirir. Zamanla kasları güçlendiren ve kalp-damar sağlığını destekleyen aktivitelerle kilo verme hızını ve enerjiyi artırmak mümkündür. Egzersiz, aşırı yeme isteğini de kontrol altına almaya yardımcı olur.
- Besin Değerlerine Önem Verme: Vitamin, mineral ve protein içeriği yüksek besinler öncelikli olmalıdır. Fast food, aşırı yağlı ve şekerli gıdalar hem mide hacmini gereksiz büyütebilir hem de kalori alımını yükseltir. Sağlıklı alternatifler seçmek kilo kontrolünü korumanın en temel yollarından biridir.
Genişlemiş Bir Mide Eski Haline Döner mi?
Tüp mide ameliyatından sonra mide dokusunun aşırı genişlemesi yaşanırsa, genellikle bu genişlemenin kendiliğinden eski boyutlara dönmesi beklenmez. Mide duvarı belli bir esneme kapasitesine sahiptir ve çok sık ya da çok fazla besinle bu kapasite arttığında, dokunun elastikiyeti tamamen geri kazanılamayabilir. “Balon” benzetmesiyle bakıldığında, bir kez genişleyen balonu eski sıkı formuna döndürmek oldukça zordur.
Yine de bu her şeyin bittiği anlamına gelmez. Özellikle erken dönemde, bilinçli ve düzenli beslenme alışkanlıklarına dönülerek kontrol sağlanabilir. Egzersiz, psikolojik destek, diyetisyen tavsiyeleri ve gerektiğinde ek tıbbi müdahalelerle kilo kontrolünü yeniden yakalamak mümkündür. Bazı durumlarda, yeniden tüp mide revizyonu veya farklı bir bariatrik cerrahi yöntemine geçiş düşüncesi gündeme gelebilir. Bu gibi seçenekler mutlaka bir uzmanla görüşülerek değerlendirilmelidir.
Dr. Toygar TOYDEMİR 1976 yılında doğdu. 1994 yılında Gaziantep Fen Lisesi’nden mezun oldu ve aynı yıl Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde tıp eğitimine başladı. Altı yıllık tıp eğitimini bitirdikten sonra 2001-2006 yılları arası Genel Cerrahi İhtisasını yapacağı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesine atandı. Erzurum Palandöken Devlet Hastanesinde mecburi hizmetini tamamladıktan sonra 2008-2009 yılları arası klinik şefliğini de üstlendiği Adana Asker Hastanesinde askerlik görevini tamamladı. Evli ve 2 çocuk babası olan Dr. Toygar Toydemir iyi derecede İngilizce ve orta derecede İtalyanca bilmektedir.
