Obezite ameliyatı öncesi ve sonrası süreç cerrahiye hazırlık aşamasından başlayarak, operasyonun ardından gelen iyileşme ve adaptasyon dönemini kapsayan bütüncül bir yolculuktur. Bu süreç hastanın tıbbi değerlendirmelerden geçmesini, gerekli yaşam tarzı değişikliklerini yapmasını ve ameliyat sonrasında yeni beslenme alışkanlıkları ile fiziksel aktivite düzenine uyum sağlamasını içerir. Hem operasyon öncesi hazırlıkların titizlikle tamamlanması hem de sonrasındaki takip ve uyum, bu önemli sağlık adımının başarısında kritik rol oynar ve uzun vadeli sonuçları doğrudan etkiler.
Kimler Obezite Ameliyatı İçin Uygun Bir Adaydır?
Genel olarak diğer kilo verme yöntemlerini denemiş ancak başarılı olamamış veya verdiği kiloyu koruyamamış, ciddi obezitesi olan kişiler bu ameliyat için aday olabilir. Uygunluk değerlendirmesi, Vücut Kitle İndeksi (VKİ) değeriniz, eşlik eden sağlık sorunlarınız ve genel sağlık durumunuz gibi birçok faktöre bakılarak yapılır. Önemli olan ameliyatın risklerini, faydalarını ve sonrasındaki süreci tam olarak anlamanız ve bu sürece hazır olmanızdır.
Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Ameliyat Kararında Ne Kadar Önemli?
VKİ, ameliyat uygunluğunda önemli bir göstergedir. Eskiden daha yüksek VKİ değerleri (örneğin 40 ve üzeri) veya yandaş hastalıklarla birlikte 35 ve üzeri değerler aranırdı. Ancak güncel kılavuzlar biraz daha esnek. Artık VKİ’si 35 ve üzerinde olan herkes, ek hastalığı olmasa bile ameliyat adayı olabilir. Hatta VKİ’si 30-34.9 arasında olup kontrol altına alınamayan tip 2 diyabet gibi metabolik sorunları olanlar için de ameliyat bir seçenek olarak değerlendirilebilir. Bu değişim, ameliyatların daha güvenli hale gelmesi ve metabolik faydalarının daha iyi anlaşılmasıyla oldu.
Hangi Sağlık Sorunları Ameliyatı Gerekli Kılabilir?
Özellikle VKİ’si 35’in altında ama 30’un üzerinde olan kişilerde, obeziteye bağlı bazı sağlık sorunlarının varlığı ameliyat kararını destekleyebilir. Bunların başında tip 2 diyabet gelir. Ayrıca kontrolü zor yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, ciddi uyku apnesi, karaciğer yağlanması, eklem hastalıkları ve reflü gibi durumlar da ameliyat için bir gerekçe oluşturabilir. Ameliyatın amacı sadece kilo vermek değil bu yandaş hastalıkları da tedavi etmektir.
Kimler İçin Obezite Ameliyatı Uygun Değildir?
Herkes obezite ameliyatı için uygun olmayabilir. Çok ciddi ve kontrol altında olmayan kalp veya akciğer hastalıkları, aktif kanser tedavisi görenler, ileri derecede organ yetmezliği olanlar ameliyat edilemeyebilir. Ayrıca aktif alkol veya madde bağımlılığı, tedavi edilmemiş ağır psikiyatrik sorunlar (psikoz, ağır depresyon, yeme bozuklukları gibi) ve ameliyat sonrası gerekli yaşam tarzı değişikliklerine ve takiplere uyum sağlayamayacak durumda olmak da ameliyata engel oluşturabilir. Bu durumlar dikkatlice değerlendirilir.
Ameliyat Öncesi Nasıl Bir Değerlendirme Yapılır?
Ameliyata karar vermeden önce, farklı uzmanlardan oluşan bir ekip tarafından detaylı bir değerlendirmeden geçersiniz. Bu ekipte cerrah, diyetisyen, psikolog veya psikiyatrist mutlaka bulunur. Gerekirse kardiyolog, göğüs hastalıkları uzmanı gibi başka doktorlar da sürece dahil olur. Amacımız, sizin ameliyata hem bedenen hem de ruhen hazır olup olmadığınızı anlamak, riskleri belirlemek ve ameliyat sonrası başarı şansınızı en yükseğe çıkarmaktır. Bu değerlendirme süreci birkaç hafta veya ay sürebilir.
Ameliyat Öncesi Hangi Testler İstenir?
Genel sağlık durumunuzu kontrol etmek ve olası riskleri en aza indirmek için çeşitli testler yapılır. Kan sayımı, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, kan şekeri, kolesterol, vitamin ve mineral düzeyleri (özellikle demir, B12, D vitamini) gibi kan tahlilleri istenir. Kalp sağlığınız için EKG, akciğerleriniz için akciğer filmi çekilir. Gerekirse ekokardiyogram (kalp ultrasonu) veya solunum fonksiyon testleri yapılabilir. Uyku apnesi şüphesi varsa uyku testi, mideyle ilgili şikayetleriniz varsa veya ameliyat türüne göre endoskopi (mideye bakılması) istenebilir.
Ameliyattan Önce Neden Özel Diyet Yapmak Gerekir?
Ameliyattan önceki birkaç hafta genellikle özel bir diyet uygulamanız istenir. Bu diyetin amacı karaciğerinizi bir miktar küçültmek ve karın içi yağ dokusunu azaltmaktır. Bu durum ameliyatın teknik olarak daha kolay ve güvenli yapılmasını sağlar. Diyet genellikle düşük kalorili, yüksek proteinli ve sıvı ağırlıklıdır. Bu kısa süreli diyet, aynı zamanda ameliyat sonrası beslenme düzeninize adapte olmanıza da yardımcı olur.
Sigarayı ve Alkolü Bırakmak Neden Şart?
Ameliyattan en az 4-6 hafta önce sigarayı ve tüm nikotin ürünlerini tamamen bırakmanız istenir. Sigara kullanımı, yara iyileşmesini bozar, enfeksiyon riskini artırır, akciğer sorunlarına yol açabilir ve özellikle bypass ameliyatı sonrası ülser riskini yükseltir. Alkol tüketimini de ameliyat öncesinde kesmek gerekir. Alkol, karaciğere yük bindirir ve ameliyat sonrası dönemde farklı sorunlara yol açabilir. Bu alışkanlıkları bırakmak, ameliyatın güvenliği ve başarısı için çok önemlidir.
En Yaygın Obezite Ameliyatı Türleri Hangileridir?
Günümüzde en sık yapılan iki ameliyat türü vardır. Birincisi Tüp Mide (Sleeve Gastrektomi) ameliyatıdır. Bu yöntemde midenin büyük bir kısmı çıkarılır ve geriye ince bir tüp şeklinde mide bırakılır. Böylece daha az yiyerek doyarsınız. İkincisi ise Gastrik Bypass (Roux-en-Y Gastrik Bypass) ameliyatıdır. Bu yöntemde midenin üst kısmında küçük bir poş oluşturulur ve ince bağırsağın bir kısmı bu poşa bağlanır. Bu hem yediğiniz miktarı azaltır hem de yiyeceklerin emilimini bir miktar azaltır. Hangi yöntemin sizin için uygun olduğuna doktorunuzla birlikte karar verirsiniz.
Ameliyat Sonrası Hastanede Ne Kadar Kalınır?
Hastanede kalış süreniz yapılan ameliyatın türüne ve sizin iyileşme hızınıza göre değişir. Genellikle 1 ila 3 gün arasında hastanede kalmanız yeterli olur. Laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılan ameliyatlar sonrası iyileşme daha hızlı olduğu için hastanede kalış süresi de daha kısadır.
Hastanede İlk Günler Nasıl Geçer?
Ameliyattan çıkar çıkmaz hemşireler sizi hareket etmeye teşvik edecektir. Erken ayağa kalkıp yürümek, kan pıhtısı ve akciğer sorunları gibi riskleri azaltır. Ağrınız için etkili ağrı kesiciler verilir. Başlangıçta damardan sıvı alırsınız. Genellikle ameliyatın ertesi günü veya ikinci günü, yudum yudum su, şekersiz komposto gibi berrak sıvılar içmeye başlarsınız. Midenizin iyileşmesi için beslenme yavaş yavaş ilerletilir.
Ameliyat Sonrası Beslenme Nasıl Değişir?
Ameliyattan sonra midenizin iyileşmesi ve yeni duruma alışması için beslenme aşamalı olarak ilerler. Önce berrak sıvılarla başlarsınız, sonra tam sıvılara (protein içecekleri, çorba, yoğurt gibi) geçersiniz. Ardından püre kıvamında yiyecekler ve sonra çatalla ezilebilen yumuşak gıdalar gelir. Yaklaşık 2-3 ay sonra normal kıvamdaki yiyeceklere geçebilirsiniz. Ancak porsiyonlarınız hep küçük kalacaktır.
Hayat Boyu Nasıl Beslenmek Gerekir?
Ameliyat sonrası başarının anahtarı, yeni beslenme alışkanlıklarını hayat boyu sürdürmektir. Porsiyonlarınız küçük olmalı, yiyecekleri çok iyi çiğnemeli ve yavaş yemelisiniz. Öğünlerde önce proteinli gıdaları (et, tavuk, balık, yumurta, peynir) tercih etmelisiniz. Sıvıları yemeklerden ayrı zamanlarda içmelisiniz. Şekerli, yağlı ve işlenmiş gıdalardan uzak durmalısınız. Düzenli egzersiz de bu sürecin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Neden Ömür Boyu Vitamin Kullanmak Gerekir?
Obezite ameliyatı sonrası, özellikle bypass gibi emilimi etkileyen türlerde, vücudunuz yiyeceklerdeki vitamin ve mineralleri eskisi gibi ememez. Ayrıca daha az yediğiniz için besinlerle yeterli alımı sağlamak zordur. Bu nedenle başta multivitamin, B12 vitamini, kalsiyum, D vitamini ve demir olmak üzere, doktorunuzun önerdiği vitamin ve mineral takviyelerini ömür boyu düzenli olarak kullanmanız gerekir. Bu takviyeler, eksikliklere bağlı ciddi sağlık sorunlarını önlemek için hayati önem taşır.
Ameliyat Sonrası Ne Kadar Kilo Verilir?
Kilo verme miktarı kişiden kişiye ve ameliyat türüne göre değişir. Ancak genel olarak hastalar, fazla kilolarının (olması gereken kilonun üzerindeki kilonun) önemli bir kısmını, genellikle %50 ila %75’ini ilk 1-2 yıl içinde verirler. En hızlı kilo kaybı ilk aylarda olur.
Verilen Kilolar Kalıcı Olur mu?
Obezite ameliyatı kilo vermede bilinen en etkili ve kalıcı yöntemdir. Ancak kalıcılık tamamen size bağlıdır. Ameliyat bir araçtır. Eğer ameliyat sonrası önerilen sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz alışkanlıklarını benimser ve sürdürürseniz, verdiğiniz kiloların büyük çoğunluğunu uzun yıllar boyunca koruyabilirsiniz. Eski alışkanlıklara dönmek, kilo geri alımına yol açabilir.
Prof. Dr. Toygar Toydemir, 1976 doğumludur. İzmir Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Şişli Etfal Hastanesi’nde genel cerrahi uzmanlığını tamamladı. Yurt içi ve dışında ileri laparoskopik cerrahi eğitimleri aldı. ABD Lenox Hill Hastanesi’nde revizyonel bariatrik cerrahi üzerine çalıştı. 2020 yılında Profesör oldu. Reflü ve obezite cerrahisi alanındaki çalışmalarına İstanbul Nişantaşı’ndaki kliniğinde Türkiye ve Avrupa’dan hastalar kabul etmektedir.
