Tüp Mide Ameliyatından Sonra Ne Kadar Kilo Veririm? 

Tüp mide ameliyatı (sleeve gastrektomi), uzun süredir kilo verme sorunu yaşayanlar için önemli bir çözüm sunar. Elbette böylesine büyük bir adım atmadan önce en çok merak edilen sorulardan biri “Ne kadar kilo veririm?” olur. Aslında bu sorunun tek bir cevabı yoktur; çünkü herkesin bedeni, alışkanlıkları ve sağlık durumu farklıdır. Yine de genel gözlemler ve araştırma sonuçları bizlere ortalama değerler ve öngörüler sunar.

Sleeve Gastrektomi Sonrası Haftalık Kaç Kilo Kaybı Bekleyebilirim?

Ameliyatın hemen ardından başlayan kilo kaybı oldukça motive edici olabilir. Birçok hasta, ilk iki haftalık dönemde hızlı bir şekilde kilo verdiğini fark eder. İlk 14 gün içinde yaklaşık 4,5 ila 9 kilo (yani 10 ila 20 pound) kaybedilebildiği bildirilmiştir. Bu rakam, günlük ortalama 0,5-1 kiloya denk gelebilir. Bu hızlı başlangıcı şu şekilde düşünebiliriz:

• Vücudun Ameliyata Tepkisi: Ameliyat sonrası vücutta ödem azalması ve kalori alımının keskin biçimde düşmesi hızlı kilo kaybına yol açar.
• Sıvı Ağırlığı ve İyileşme Dönemi: İlk günlerde beslenme sıvı ağırlıklıdır ve vücut fazla suyu atmaya eğilimli hale gelir.

Ancak bu “bir haftada şu kadar kilo veririm” gibi bir sabit sayıdan ziyade, kişisel metabolizma, diyete uyum ve günlük fizyolojik farklılıklar bu rakamları etkiler. İki kişinin ameliyat sonrası aynı şartlarda olduğunu varsaysak bile haftalık kilo kaybı her zaman tıpatıp aynı olmayabilir. Burada önemli olan ilk dönemi bir hız treni gibi görmemek ve uzun soluklu yola çıktığımızın bilincinde olmaktır. İlk haftalardaki hızlı kilo kaybı, vücudun yeni duruma uyum sağlamasıyla daha ılımlı bir seyre geçebilir.

Sleeve Gastrektomi Sonrası Ortalama Aylık Kilo Kaybı Ne Kadardır?

Haftalık kilo kaybının yanı sıra aylık bazda bakıldığında da tüp mide ameliyatı sonrasında ortalama kilo kaybının oldukça dikkat çekici olduğu görülür. İlk 3 ayda pek çok kişi, fazla kilolarının yaklaşık %35-45’ini verir. Bu oranın ayda ortalama 4-8 kiloya denk geldiğini söylemek mümkündür, ancak yine de bu yalnızca genel bir çerçevedir.

• İlk Ay: Genellikle ameliyat sonrası ilk ayda sıvı ve püre diyeti gibi yumuşak geçiş aşamaları vardır. Vücut hızla kilo verir, bu da ay sonunda 6-10 kilo civarında bir kayıp olarak kendini gösterebilir. Genel olarak başlangıç kilosunun % 10 nun verilmesi beklenir.
• İkinci ve Üçüncü Ay: Katı gıdaların kademeli olarak diyete eklenmesiyle birlikte kilo verme hızı biraz yavaşlayabilir. Fakat yine de aylık ortalama 3-6 kilo arası kayıplar sıklıkla gözlenir.

İlk ayı büyük bir fırtınaya kapılan geminin hızı gibi düşünün; rüzgâr çok sert eser ve sizi hızla öne taşır. Sonraki aylarda rüzgâr nispeten dinginleşir ancak sizi yolunuzdan da alıkoymaz. Kendinize uygun beslenme ve egzersiz alışkanlıkları geliştirdikçe, bu aylık kayıpları sürdürmek ve istikrarlı bir şekilde hedefe ilerlemek mümkündür.

Sleeve Gastrektomi Sonrası 12 ila 18 Ay İçinde Fazla Kilodan Ne Kadarını Kaybedebilirim?

Tüp mide ameliyatı sonrasında genellikle en büyük toplam kilo kaybı ilk 12 ila 18 ay içinde gerçekleşir. Çoğu araştırma, bu dönemde hastaların fazla kilolarının %70 ila %80’ini kaybetmelerinin mümkün olduğunu ortaya koyar. Bu oldukça geniş bir aralık gibi görünse de şu etkenlere göre değişir:

• Bireysel Metabolizma Farklılıkları: Bazı kişilerin metabolizması daha hızlı veya yavaş çalışabilir.
• Diyet Uyumu ve Yaşam Tarzı Değişikliği: Ameliyat sonrası dönemde beslenme planına sıkı şekilde uyanlar, düzenli egzersiz yapanlar ve yaşam tarzını kökten değiştirenler genellikle bu %80 bandına daha yakın seyreder.
• Tıbbî Durumlar ve Genetik Faktörler: Örneğin tip 2 diyabet, insülin direnci veya hormonal dengesizlikler gibi durumlar da kilo kaybının hızını ve miktarını etkiler.

Bu dönemi “kiloların eritildiği altın dönem” şeklinde nitelendirmek mümkündür. Çünkü midenin hacmi küçülmüştür, iştah hormonları değişmiştir ve kişi yeni yeme alışkanlıklarına uyum sağlarken henüz işin en başında olduğu için motivasyon da yüksektir. Bu sürecin sonunda, yani 12-18 aylık periyodun bitiminde, birçok kişi ideal kilosuna oldukça yaklaşır veya ulaşır.

Sleeve Gastrektomi Sonrası Uzun Süreli Kilo Kaybı Sonuçları Nelerdir?

Tüp mide ameliyatı sayesinde ulaşılan kilo kaybı, çoğu hastada uzun süreli olarak korunabilir. Tabii ki bu korumada, düzenli takip ve sağlıklı yaşam biçiminin sürdürülmesi hayati önem taşır. Araştırmalar, ameliyattan sonraki 5 yıl içerisinde ortalama %50’nin üzerinde fazla kilo kaybının sürdürülebildiğini gösterir. Bazı kişiler bu oranın üzerine rahatlıkla çıkabilir, bazılarında ise kilo kaybının bir kısmı geri gelebilir.

Bu tabloyu “inişli çıkışlı bir grafik” şeklinde hayal edebilirsiniz. İlk iki yıl boyunca grafik genelde aşağıya doğru eğilim gösterir, yani kilo kaybı sürer. Sonrasında, vücut yeni ağırlığına alıştıkça kilo verme hızı yavaşlar, hatta durabilir. İstenmeyen şekilde kısmen geri alınan kilolar gözlenebilir. Ancak yine de ameliyat öncesi döneme kıyasla önemli miktarda kilo kaybı kalıcı hale gelmiş olur. Özellikle:

• Metabolik Hastalıkların Seyri: Tip 2 diyabet, yüksek tansiyon veya uyku apnesi gibi sorunlarda ciddi iyileşmeler görülür.
• Yaşam Kalitesinin Artması: Günlük hareket yeteneğinde artış, eklem ağrılarında azalma, uyku kalitesinde yükselme gibi olumlu etkiler sıklıkla raporlanır.
• Kilo Koruma Süreçleri: Kalori alımının kontrolü, düzenli fiziksel aktivite ve psikolojik destek gibi faktörler uzun vadede kilo koruma başarısını artırır.

Kilo Kaybı Açısından Sleeve Gastrektomi Diğer Kilo Verme Cerrahileriyle Nasıl Karşılaştırılır?

Bariatrik cerrahi dünyasında tüp mide ameliyatı mide bypass (Roux-en-Y gastric bypass) ve ayarlanabilir mide bandı (gastrik band) gibi farklı seçenekler bulunur. Her prosedürün kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. Kilo kaybı açısından bakıldığında:

• Roux-en-Y Gastrik Bypass: Genelde tüp mideden biraz daha yüksek oranda kilo kaybına yol açabilir. Özellikle uzun vadede (4-5 yıl sonra) ortalama olarak bypass hastalarının kilo kaybı oranları kısmen daha yüksektir.
• Ayarlanabilir Mide Bandı: Diğer yöntemlere kıyasla daha düşük kilo kaybı oranları gösterir ve bandın ayarlanması, olası komplikasyonları gibi faktörler biraz daha karmaşıktır.
• Sleeve Gastrektomi: Pek çok kişi tarafından “hem etkili hem de görece daha az karmaşık” bir işlem olarak değerlendirilir. Midenin bir kısmının alınması hem hacmi hem de iştah hormonlarını etkiler, bu da kilo kaybını destekler.

Aradaki farkı bir benzetmeyle ifade etmek gerekirse; bypass ameliyatını “bir üst seviyeye çıkmış” bir yöntem olarak düşünün. Burada hem midede küçültme hem de bağırsakların yeniden düzenlenmesi söz konusudur. Bu nedenle kalıcı beslenme değişiklikleri ve belli vitamin-mineral desteklerini ömür boyu kullanma gerekliliği daha belirgin olabilir. Tüp mide ise daha basit bir yolla mideyi küçültür, ancak yine de güçlü bir kilo kaybı sağlar.

Sleeve Gastrektomi Sonrası Kilo Kaybı Sonuçlarını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Kilo verme yolculuğu, sadece ameliyat masasında bitmez. Tam aksine, ameliyat bir kapı açar ve kapının ardında uzun bir koridor vardır. Bu koridorda yürürken kilo kaybınızı olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilecek pek çok faktör devreye girer. Bunları kısaca şöyle özetleyebiliriz:

• Genç hastaların metabolizmaları genellikle daha hızlı çalışır, bu nedenle kilo vermeye daha yatkındırlar. İlerleyen yaşta kilo kaybı daha yavaş olabilir.

• Daha yüksek VKİ’ye sahip bireyler daha fazla mutlak kilo verir, ancak yüzdesel olarak bakıldığında, daha düşük VKİ ile ameliyata giren kişiler daha yüksek oranda fazla kilo kaybı yakalayabilir.

• Ameliyat ne kadar başarılı geçirilirse geçirsin, ameliyat sonrası beslenme kurallarına uyum ve düzenli fiziksel aktivite yapılması esastır. Hareketsiz bir yaşam tarzı ve sağlıksız gıdalara dönüş, kilo kaybını baltalar.

• beslenme alışkanlıkları, duygusal yeme eğilimi veya stresle baş etme mekanizmaları göz ardı edilmemelidir. Gerekirse psikoterapi veya destek grupları ile bu alışkanlıklar kontrol altına alınabilir.

• Tiroid fonksiyon bozukluğu, polikistik over sendromu veya insülin direnci gibi durumlar kilo verme sürecini zorlaştırabilir.

• Ameliyat sonrası belirli aralıklarla beslenme uzmanı ve hekim kontrolünde olmak, kilo kaybını optimize ederken olası eksiklikleri ve komplikasyonları da önlemeye yardımcı olur.

Sleeve Gastrektomi Sonrası Fazla Kilodan %80’lik Bir Kayıp Sağlayabilir Miyim?

Tüp mide ameliyatından sonra fazla kilonun %80’ini kaybetmek, ulaşılabilir bir hedeftir ve literatürdeki çalışmalar bu oranın hiç de nadir olmadığını gösterir. Ancak şu noktalar göz önünde bulundurulmalıdır:

• Bilimsel yayınlar, ameliyat sonrası ilk 1-2 yıl içinde fazla kilonun %70-80 inin kaybedilebileceğini göstermiştir. Bu bir ortalamadır, yani bazıları %100’e kadar çıkabilir, bazıları %40’ta kalabilir.

• Ameliyat sonrası dönemde, “küçülen midenin” bir tür yardımcı olduğu düşünülmelidir. Fakat sağlıksız eski alışkanlıklara dönüldüğünde, %80 gibi yüksek bir orana ulaşmak zorlaşır.

• Genetik miras, kas kütlesi miktarı, hormonal denge ve psikolojik etkenler gibi bireysel faktörler aynı ameliyatı olan kişiler arasında farklı sonuçlar doğurabilir.

Sonuç olarak %70 ve üzeri bir oranda kilo kaybı elde etmek, ameliyatın sunduğu önemli bir potansiyeldir; ancak bu potansiyelin gerçeğe dönüşmesi, kişinin çabasıyla doğrudan bağlantılıdır.

Yaş veya VKİ, Sleeve Gastrektomi Sonrası Kilo Kaybını Nasıl Etkiler?

Yaş ve preoperatif (ameliyat öncesi) VKİ, tüp mide ameliyatı sonrası kilo kaybı oranlarında belirgin bir rol oynar. Genç bireylerde metabolizma genellikle daha hızlı çalışır ve egzersiz kapasitesi daha yüksektir. Dolayısıyla 20’li-30’lu yaşlarındaki bir hastayla 60’lı yaşlarında bir hastanın kilo verme hızı ve miktarı birebir örtüşmeyebilir. Ancak bu ileri yaştaki kişilerin ameliyattan fayda görmeyeceği anlamına gelmez. Bazı çalışmalar yaşlı bireylerde kilo kaybının biraz daha yavaş gerçekleşmesine rağmen, sağlık kazanımlarının (örneğin tansiyon, diyabet kontrolü) oldukça tatmin edici olduğunu gösterir.

Preoperatif VKİ de ayrı bir etkendir. Yüksek VKİ ile ameliyata giren birinin mutlak kilo kaybı daha fazla olur. Örneğin 150 kiloyla ameliyata giren biri, 30 kilo verdiğinde hâlâ 120 kilodadır. Oysa 110 kiloyla ameliyata giren birisi 30 kilo verdiğinde 80 kiloya düşer ve bu da oransal olarak çok daha yüksek bir başarı anlamına gelebilir. Dolayısıyla istatistikler, VKİ’si daha düşük olup ameliyata giren bireylerin, yüzdesel kilo kaybı oranlarında daha iyi sonuçlar aldığını ortaya koyar.

Sleeve Gastrektomi Sonrası Bildirilen Tatmin Edici Kilo Kaybı Yüzdeleri Nelerdir?

“Tüp mide ameliyatı oldum, peki hangi orana ulaşırsam başarılı sayılırım?” sorusu sık duyulur. Genel kabule göre, fazla kilonun %50’sinin üzerinde bir kayıp tatmin edici bir sonuç olarak değerlendirilir. Elbette %60, %70 ya da üzerine çıkmak mümkündür ve bu durum hastaların büyük çoğunluğunda önemli bir hedef haline gelir. Bazı literatür bilgileri:

• Kısa Vadede (1-2 Yıl): %70-80 fazla kilo kaybı.
• Orta Vadede (3-5 Yıl): %50-60 aralığında seyretme eğilimi.
• Uzun Vadede (5+ Yıl): Belli bir oranda kilo geri dönüşü olsa da hâlâ başlangıç noktasının çok altında bir kiloda kalma ihtimali yüksektir.

Bu yüzdeleri, bir yol haritasına benzetmek mümkündür. İlk durak %50, ikinci durak %60 ve belki de nihai hedef %80 veya üzeri olabilir. Hedeflerin gerçekçi olması ve sağlık ekibiyle planlanması hem fiziksel hem de psikolojik açıdan sizi rahatlatır.

Sleeve Gastrektomi Sonrası 10 Yıl Sonra Kilo Kaybı Ne Kadar Sürekli Olabilir?

Uzun dönemli sonuçlar, tüp mide ameliyatının kalıcılığıyla ilgili en merak edilen konudur. Yapılan çalışmalarda, ameliyat olan hastaların büyük bir bölümünün 5-10 yıl sonra bile başlangıçtaki kilolarının oldukça altında kaldığı görülür. Ancak “zaman içinde kilo alımı” meselesi göz ardı edilmemelidir. Genel olarak 2-3 yılın ardından bir plato dönemine girilir; kişi artık kilo vermeyi büyük ölçüde tamamlamış olur. Bazı hastalarda ise kısmi geri dönüşler yaşanabilir:

• Ameliyattan yıllar sonra “ne olsa yesem” yaklaşımı benimsenirse, mide hacmi bir miktar esneyebilir ve sağlıksız kalorili gıdalara dönüldüğünde kilo alımı kaçınılmaz olabilir.

• Psikolojik sorunlar, stres, depresyon veya bağımlılık davranışları devreye girdiğinde, düşük kalorili bir beslenme düzeninden uzaklaşmak riski yükseltir.

• Hareket etmeyen beden, kalorileri eskisi kadar hızlı yakamaz. Özellikle kas kütlesi kaybı yaşanırsa metabolizma da yavaşlar, bu da kilo alımına davetiye çıkarır.

Ancak birçok hasta, 10 yıl sonrasında bile ameliyat öncesine göre çok daha sağlıklı bir kiloda yaşar. Özetle tüp mide ameliyatı kısa vadeli bir “mucize yöntem” değil; etkisi uzun yıllara yayılan, ancak bakımı ve çabası da bir o kadar gerekli olan bir fırsattır.

Prof. Dr. Toygar Toydemir

Dr. Toygar TOYDEMİR 1976 yılında doğdu. 1994 yılında Gaziantep Fen Lisesi’nden mezun oldu ve aynı yıl Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde tıp eğitimine başladı. Altı yıllık tıp eğitimini bitirdikten sonra 2001-2006 yılları arası Genel Cerrahi İhtisasını yapacağı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesine atandı. Erzurum Palandöken Devlet Hastanesinde mecburi hizmetini tamamladıktan sonra 2008-2009 yılları arası klinik şefliğini de üstlendiği Adana Asker Hastanesinde askerlik görevini tamamladı. Evli ve 2 çocuk babası olan Dr. Toygar Toydemir iyi derecede İngilizce ve orta derecede İtalyanca bilmektedir.